Discipline: waarom wilskracht niet genoeg is

Bert Flier schrijft voor Trikipedia over drie thema’s: Met het mes tussen de tanden | Tussen de oren | Nerd talk

Mentale processen

Er zijn dagen dat ik geen zin heb in die intervaltraining. Die pijn gaat doen. Geen energie. Geen motivatie. Soms spreek ik dan mijn oude, vertrouwde krachtbron aan: de Rocky Balboa-discipline. Voor de jongere lezers: Rocky Balboa is de Amerikaans-Italiaanse bokser in de Rocky-films. Met de iconische looptraining van dertig mijl waarin Sylvester Stallone aan het eind de trappen opsprint van het Philadelphia Museum of Art. De Rocky Balboa-discipline is simpel: de deur uitgaan en doen wat er gedaan moet worden. Niet zeuren, maar rammen met je kadaver.

Die discipline heeft me veel gebracht. Twee Nederlandse titels op de hele triathlon. Maar deze discipline had ook een keerzijde. Zij vermoordde de passie die me dreef. Daarover schreef ik eerder de column ‘Als discipline de passie vermoordt’.

De Rocky Balboa-discipline hielp me vooral om van anderen te winnen. Maar die discipline, gebouwd op wilskracht, liet me tegelijk van mezelf verliezen. Ik raakte opgebrand en was niet gelukkig.

Discipline blijft nodig. In sport, je werk, in alles waarin je wilt groeien. Maar wilskracht alleen is niet genoeg. De sleutel ligt in wat ik leerde van van filosoof en predikant Dallas Willard. Zijn definitie laat ik expres onvertaald, omdat het Engels de essentie treft: Disciplines are activities within our power that enable us to accomplish what we cannot do by direct effort.

Het leren van een taal. Het spelen van de viool. Het opbouwen van de fysieke en mentale gesteldheid om een Ironman te doen. Ze hebben gemeen dat je je ze niet in één of een paar pogingen eigen kan maken. Ze vragen om consistent te oefenen – en om een ander type energie.

Willard benadert discipline fundamenteel anders dan Rocky. Niet als ongebreidelde wilskracht, maar als de kunst van indirecte inspanning.

Directe inspanning zegt: “Ik ga vandaag harder fietsen, koste wat het kost.”

Indirecte inspanning zegt: “Ik train mijn uithoudingsvermogen en herstel, zodat ik op wedstrijddag harder kán fietsen.”

Discipline behelst wilskracht, maar ook – en vooral – genade. Dat definieert Willard als iets dat veel meer is dan vergeving zoals genade meestal wordt gezien. Ook de mens die geen vergeving nodig had omdat hij een perfect leven leefde – ja, Die heeft bestaan;) – had genade nodig. Want genade is ook – en vooral – Gods handelen in het leven van een mens dat je in staat stelt te bereiken wat je niet op eigen kracht kan. De goddelijke hefboom op jouw inspanningen.

Discipline begint met visie. Als die onduidelijk is kan je burn-out raken of van jezelf vervreemden. Discipline krijgt betekenis als je visie is geworteld in wie je aan het worden bent, niet alleen in wat je presteert.

De klassieker Chariots of Fire laat dat prachtig zien. Twee Engelse hardlopers, Harold Abrahams en Eric Liddell, belichamen elk een ander motief. Abrahams loopt om zichzelf te bewijzen. Liddell loopt omdat het zijn manier is om God te eren. Wanneer Liddell ontdekt dat zijn 100 meter op zondag gepland staat, weigert hij principieel te lopen. Een teammaat offert zijn plek op in de finale van de 4×400 meter. Niet ideaal voor een sprinter. Liddell wint Olympisch goud. Daarna vertrekt hij als missionaris naar China.

Discipline helpt je niet alleen te presteren, maar vooral te groeien als mens. De lakmoesproef: groei je naar iemand die waardig met winst én verlies kan omgaan?

Discipline is holistisch en stemt je lichamelijk, emotioneel, relationeel, mentaal en geestelijk af op je doel. Verwaarloos je één van die delen, dan lijdt niet alleen je prestatie, maar ook je integriteit. Het doel van discipline is karaktervorming. Zodat je onder druk automatisch de juiste beslissing neemt, omdat je je daarin hebt geoefend – op elk vlak van het leven.

In maart 2025 deed ik een poging het wereldrecord Hyrox in mijn leeftijdscategorie te verbeteren. Die poging mislukte. Faliekant. Maar ik had mijn voorbereiding én de race gedaan met mijn nieuwgevonden discipline. Met een grote glimlach stond ik onder het scorebord. Ik had geracet voor wat ik waard was, op de manier die bij mij past. En dan kun je niet verliezen, alleen dankbaar zijn.

___________________________________________________________________________________________

Wil je verder praten over dit thema?  Mail me gerust op [email protected]  Of kom langs in mijn coachingsruimte in Utrecht. De koffie (en een wolkje discipline;) staan klaar.